Verzilting Noord-Nederland

Voor de studie ‘Klimaatverandering en verzilting in Noord-Nederland’ is onderzoek gedaan naar de huidige en toekomstige verzilting in Noord Nederland en de gevolgen daarvan voor de hoogwaardige landbouw in het gebied.

Middels een serie grondwateronderzoeken is inzicht verkregen in de rol van buisdrainage binnen verzilting. Er is, bijvoorbeeld, bestudeerd op welke wijze drainage bijdraagt aan het optrekken van zout naar de wortelzone.

De belangrijkste conclusie is dat drainage een tweesnijdend zwaard is waar het verzilting betreft. Enerzijds kan drainage verzilting helpen voorkomen, wanneer het als barrière fungeert tussen zout en zoet grondwater in de wortelzone. Anderzijds trekt drainage zout grondwater aan op het moment dat de drains overtollig regenwater afvoeren. Daarnaast kan zout water door capillaire werking in de wortelzone terecht komen als de drains droogvallen, met zoutschade tot gevolg. Deze processen zijn tijdens het veldonderzoek gemeten en in een later stadium geanalyseerd met een modelinstrumentarium.

Naast drainage speelde ‘schaalniveau’ een belangrijke rol bij de onderzoeksresultaten. Om zeker te zijn dat de zoutbelasting en zoutconcentraties in een polder op een gefundeerde wijze worden bepaald, is aandacht uitgegaan naar het schaalniveau van onderzoek. Een optimaal schaalniveau voor het verzamelen van velddata en simulatie van processen is vastgesteld met behulp van tests in polder De Schermer. Voor dit onderzoek is onder andere het Sobek model gebruikt.

Ineen eerdere studie was een ´verziltingsrisicokaart´ gemaakt waarbij de zoutgrens op 5000mg/l was gesteld. Omdat de 1000mg/l-grens meer betekenis heeft voor de landbouw is een nieuwe kaart gemaakt op basis van deze waarde. Hiermee wordt duidelijk of gebieden die in eerste instantie niet als risicovol waren aangemerkt nu wel in een klasse terechtkomen zoutschade mogelijk zal optreden. De 1000 mg/l zoutgrens voegt een verfijning toe aan de resultaten en geeft meer inzicht in de risico’s op zoutschade aan gewassen

De genoemde onderzoeken en conclusies zijn een krachtige basis voor onderzoek naar de doelmatigheid van maatregelen op perceelniveau. Dit geldt voor maatregelen die bedoelt zijn om zowel zout- als droogteschade te verminderen. Binnen de landbouw kan het tegengaan van verzilting én droogte elkaar niet alleen aanvullen, het versterkt elkaar. Een gezamenlijke aanpak leidt tot robuuste en kosteneffectieve maatregelen.